Viêm hạch là một tình trạng nhiễm trùng của các hạch lympho thuộc hệ bạch huyết của cơ thể. Các hạch lympho này là một phần trong hệ thống miễn dịch của cơ thể, tạo ra các kháng thể giúp chống lại sự xâm nhập của các vật lạ (siêu vi, vi trùng). Khi các hạch này bị tấn công thì sẽ có hiện tượng viêm phản ứng và tạo ra tình trạng viêm hạch.

Hạch lympho nằm ở nhiều nơi trong cơ thể, do đó chỗ nào có hạch là chỗ đó có thể bị viêm hạch. Tuy nhiên, các hạch viêm thường hay gặp nhất là ở cổ, ở nách, ở bẹn. Viêm hạch có thể là hậu quả của nhiễm khuẩn ở các vùng lân cận như viêm hạch cổ thường xuất hiện sau viêm nhiễm ở mũi, amidan, ổ răng, vòm họng, viêm hô hấp trên vì vi khuẩn có thể xâm lấn sang hạch lympho và gây viêm nhiễm. Viêm hạch bẹn thường xuất hiện sau nhiễm khuẩn đường tiết niệu-sinh dục. Một số trường hợp viêm hạch có thể là khởi phát và là dấu hiệu báo động cho một bệnh lý ác tính tiềm ẩn.

Khi hạch vùng nào bị viêm thì sẽ xuất hiện một khối sưng, cứng, đau ở vùng đó và đôi khi có kèm theo sốt. Hầu hết các viêm hạch đều có thể chữa khỏi bằng kháng sinh đường uống, một số ít trường hợp nặng diễn tiến đến mức tụ mủ ở hạch thì cần được rạch để dẫn lưu.        Tuy nhiên, trẻ cần được bác sĩ khám để xác định trường hợp viêm hạch là do siêu vi hay vi trùng. Nếu hạch viêm do nhiễm khuẩn thì trẻ cần uống kháng sinh theo toa bác sĩ chỉ định và tiếp tục uống đủ liều ngay cả khi triệu chứng bệnh có giảm bớt hoặc hết triệu chứng. Một số trường hợp hạch viêm phản ứng thì không cần kháng sinh, chỉ cần kháng viêm, giảm đau nếu trẻ có đau, uống nhiều nước thì hạch cũng sẽ tự giới hạn và nhỏ lại.

            Nên cho trẻ uống càng nhiều nước càng tốt, một số nước trái cây có nhiều vitamin như cam, chanh cũng có tác dụng tăng cường sức đề kháng cho trẻ .  Cha mẹ có thể dùng bút vẽ lại đường kính của hạch và so sánh với những lần sau xem hạch có tăng kích thước hay không để khi tái khám dễ thảo luận với bác sĩ. Trường hợp áp dụng các biện pháp điều trị thông thường mà bệnh vẫn không thuyên giảm nên đưa bệnh nhân đến gặp bác sĩ chuyên khoa để chẩn đoán và điều trị chính xác. Một số bệnh về máu làm xuất hiện hạch to như bệnh về bạch cầu. Kèm theo hạch to là sốt cao, lách to, xuất huyết… Nhìn chung hạch lành tính thư­ờng gặp ở trẻ em, thư­ờng do nhiễm vi khuẩn, vi rút, hạch thường mềm hoặc chắc, kích th­ước nhỏ, phát triển chậm. Hạch ác tính thư­ờng gặp ở ngư­ời lớn tuổi, có thể ở tuổi trẻ. Hạch thư­ờng rắn hoặc chắc, kém di động, hay có hạch ở sâu, phát triển nhanh.

 Khi nào trẻ cần thăm khám ngay?

        - Sốt cao trên 39 độ C.

      - Trẻ khó nuốt chất lỏng hoặc khó thở chứng tỏ có sự chèn ép đường thở

      - Hạch to nhanh và căng bóng, biểu hiện sự sắp vỡ.

Hạch viêm cấp trong một số bệnh truyền nhiễm:
+ Bạch hầu: hạch sư­ng to ngay từ khi mới phát bệnh, chủ yếu hạch dư­ới hàm, chắc, đau, kém di động, da không nóng đỏ như­ng thư­ờng nề tổ chức d­ưới da ở những tr­ường hợp nặng.
+ Sởi: có thể hạch to toàn thân .
+ Dịch hạch thể hạch:  hạch khu trú chủ yếu ở bẹn, rất đau, s­ưng to nhanh, chắc, kém di động vì viêm quanh hạch, da phủ ngoài nóng đỏ. Hạch có thể hoá mủ trở thành mềm nhũn, loét vỡ chảy mủ ra ngoài.
+ Xoắn khuẩn lepto: hạch sư­ng đau ngay từ khi phát bệnh, chắc, dễ di động.
+ Tăng bạch cầu đơn nhân truyền nhiễm: thư­ờng có hạch to ở sau tai, không đau, kèm theo sốt và viêm họng.

Trong trường hợp trẻ có viêm hạch và đang sốt cao, người nhà nên bình tĩnh hạ sốt cho trẻ với paracetamol đường uống ( biệt dược Hapacol 80mg, 150mg, 250mg, Efferalgan 150mg, 250mg) hoặc dạng tọa dược (Efferalgan 80mg, 150mg,300mg nhét hậu môn) với liều 10 – 15 mg cho mỗi kilogram cân nặng trước khi đưa trẻ đi khám ( tránh trường hợp trẻ sốt cao quá có thể gây co giật).