Những ngày hè mang đến các hoạt động ngoài trời thú vị cho trẻ em. Tuy nhiên, phụ huynh cần lưu ý vì trẻ dễ bị các bệnh liên quan đến nhiệt trong mùa nóng dù cho trẻ luôn nghĩ mình là những “chiến binh bất khả chiến bại”.

BA NHÓM CHÍNH CỦA BỆNH LIÊN QUAN ĐẾN NHIỆT:
Cha mẹ hoặc người giám hộ phải nhận ra các bệnh liên quan đến nhiệt khi nào ảnh hưởng đến con và cách điều trị hiệu quả.

1. Sức nóng

Chuột rút do nhiệt / Phù / Ngất - Đây là những bệnh nhẹ nhất trong ba nhóm liên quan đến nhiệt. Chuột rút (Heat cramps) do nhiệt là phổ biến ở trẻ em và vận động viên trẻ. Triệu chứng thường gặp là đau cơ, đau và co thắt. Phù nhiệt (Heat Edema) - Đây thường là kết quả của việc không quen với nhiệt độ nóng/ ẩm. Triệu chứng thường gặp là sưng tay và chân. Nhiệt ngất (Heat Syncope) - Điều này do việc quá nóng và uống ít nước và muối. Các triệu chứng bao gồm da xanh xao, nhợt nhạt, mệt mỏi, chóng mặt và ngất xỉu.

2. Kiệt sức do nhiệt (Heat Exhaustion)

Điều này là nặng và là kết quả của việc mất nước và muối từ cơ thể do đổ mồ hôi quá nhiều. Kiệt sức do nhiệt xảy ra trong điều kiện nhiệt độ quá cao cực kỳ nóng mà không bù đầy đủ dịch và muối. Nếu kiệt sức do nhiệt không được điều trị, nó có thể phát triển thành say nắng (heat stroke). Các triệu chứng thường gặp là mệt mỏi cực độ, chóngmặt, buồn nôn hoặc nôn, mạch nhanh, da xanh xao nhợt nhạt hoặc da đỏ ửng và toát mồ hôi. Điều trị bao gồm chỉ định uống nước mát bù, sử dụng quạt, môi trường mát hơn hoặc lạnh.

3. Đột quỵ nhiệt (Heat Stroke)

Điều này cực kỳ nghiêm trọng. Nó xảy ra khi nhiệt độ cơ thể tăng nhanh đến độ cao quá mức và cơ thể không thể hạ nhiệt. Đột quỵ vì nóng là một cấp cứu đe dọa tính mạng và cần được chăm sóc y tế NGAY LẬP TỨC! Triệu chứng thường gặp là nhiệt độ cơ thể cao hơn 40°C, hạ huyết áp, mất phương hướng, mất ý thức, co giật. Điều trị bao gồm chăm sóc tại khoa cấp cứu. Chăm sóc được cung cấp bao gồm túi nước đá, dịch truyền tĩnh mạch, xét nghiệm trong phòng thí nghiệm và thường được chuyển đến một đơn vị hồi sức tích cực.

TẠI SAO TRẺ EM VÀ THANH THIẾU NIÊN DỄ BỊ TỔN THƯƠNG KHI TRỜI NÓNG?
Trẻ nhỏ, thanh thiếu niên đang bận chơi có thể không nhận ra các triệu chứng của bệnh liên quan đến nhiệt. Chúng không nhận ra rằng mình cần nghỉ ngơi hoặc uống đủ nước.
Thanh thiếu niên, đặc biệt là các vận động viên trẻ có thể nghĩ rằng họ có thể chiến thắng mọi thứ kể cả sức nóng và bỏ qua các triệu chứng.
Giáo dục trẻ em và thanh thiếu niên về tầm quan trọng của việc bù dịch đầy đủ và đúng cách phùhợp, cũng như tính nguy hiểm của bệnh liên quan đến nhiệt là rất quan trọng trong việc giảm nguy cơ chấn thương do nhiệt.

NÊN LÀM GÌ KHI TRẺ BỊ BỆNH LIÊN QUAN ĐẾN NHIỆT
Cho dù bạn đang chứng kiến trẻ bị chuột rút do nhiệt hay say nắng, bạn nên LUÔN:
▪︎ Đưa trẻ ra khỏi hoạt động chúng đang chơi
▪︎ Tránh ánh nắng trực tiếp
▪︎ Cho trẻ uống nhiều nước hoặc chất lỏng có chất điện giải như đồ uống thể thao

Khi trời nóng bên ngoài, trẻ nhũ nhi và trẻ nhỏ phải cần phụ huynh theo dõi và chăm sóc cẩn thận:
▪︎ Giữ cho trẻ mát và bù nước
▪︎ Cho trẻ mặc quần áo rộng, nhẹ, sáng màu.
▪︎ Đảm bảo trẻ uống đủ nước. Tránh đồ uống rất lạnh hoặc đồ uống có quá nhiều đường.
▪︎ Không bao giờ để trẻ nhũ nhi hoặc trẻ em trong một chiếc xe đang đậu, ngay cả khi cửa sổ đang mở. Ngay cả khi cảm thấy mát mẻ bên ngoài, trong xe hơi có thể nóng lên rất nhanh đến nhiệt độ nguy hiểm. Để cửa sổ xe mở vẫn chưa đủ - nhiệt độ bên trong xe có thể tăng gần 6-7°C trong vòng 10 phút đầu tiên, ngay cả khi cửa sổ đang mở. Trẻ bị bỏ mặc trong xe ô tô đang đậu có nguy cơ bị say nắng cao nhất và có thể tử vong
▪︎ Trẻ sẽ ngủ thoải mái hơn trong thời tiết nắng nóng khi:
- Cho trẻ ngủ trong căn phòng mát nhất nhà.
- Đảm bảo không khí có thể lưu thông xung quanh. Ví dụ, bỏ bất kỳ phần đệm nào quanh nôi cũi.
- Treo khăn ướt lên ghế hoặc cửa sổ trong phòng để làm mát không khí.
- Sử dụng quạt, nhưng không hướng vào đứa trẻ.
- Trải nệm và tấm chống thấm bằng các lớp bông dày để thấm mồ hôi và ngăn ngừa rôm sảy, nổi mẩn do nóng.
- Tránh sử dụng gối hoặc nệm khiến bé lún xuống khi nằm.
- Bé nhỏ chỉ mặc tã khi ngủ.
- Không để bé ngủ trong một chiếc xe đẩy - vì có thể nóng và không thông thoáng khí

VÀI NGUYÊN TẮC CƠ BẢN PHÒNG CHỐNG BỆNH LIÊN QUAN ĐẾN NHIỆT
Lời khuyên quan trọng - ở trong nhà nếu trời cực kỳ nóng. Tuy nhiên, nếu bạn và trẻ con đang tận hưởng ngoài trời, hãy ghi nhớ những lời khuyên này để bảo vệ con bạn:
▪︎ Mặc quần áo nhẹ, sáng màu và rộng.
▪︎ Đội mũ.
▪︎ Thoa kem chống nắng có chỉ số chống nắng (SPF) từ 30 trở lên và thoa mỗi giờ.
▪︎ Uống nhiều nước để tránh mất nước, chẳng hạn như nước hoặc uống nước tăng cường chất điện giải.
▪︎ Trẻ em nên uống nước sau mỗi 15 đến 20 phút.
▪︎ Tránh chất lỏng có chứa caffeine hoặc rượu. Caffeine và rượu thực sự làm mất nước nhiều hơn và dễ bị bệnh liên quan đến nhiệt.
▪︎ Lập kế hoạch cho các hoạt động của bạn và gia đình vào khoảng thời gian mát mẻ trong ngày, ví dụ trước 10 giờ sáng và sau 4 giờ chiều
▪︎ Nghỉ ngơi thường xuyên trong một khu vực mát mẻ,có bóng râm và mát.
▪︎ Đối với trẻ lớn hơn và thanh thiếu niên, tận dụng bạn bè thân thiết để cùng theo dõi nhau để nghỉ ngơi và uống đủ nước.
▪︎ Nếu trẻ đang dùng thuốc theo toa hoặc điều trị bệnh mạn tính, vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ về hoạt động ngoài trời.

Tôi hy vọng thông tin này giúp bạn cảm thấy sẵn sàng hơn khi ở ngoài trời và cách xử lý các bệnh liên quan đến nhiệt nếu xảy ra. Bây giờ thì hãy cùng nhau đi vui chơi và tận hưởng mùa hè!

Tác giả: BS.CK2. Đặng Thị Kim Huyên - Trưởng khoa Khám bệnh, BV.NĐ2