Trong hai tuần qua, Khoa Cấp cứu – lưu Bệnh viện Nhi đồng 2 đã tiếp nhận hai trường hợp bệnh nhi, đó là  em Ph.T.B.Ng 6 tuổi - nữ, cư ngụ tại phường 8, quận 4, thành phố Hồ Chí Minh,  và em Đ.T.T.Ng 10 tháng - nữ, cư ngụ tại Huyện Bù đốp, Tỉnh Bình phước, đến trong tình trạng xuất huyết tiêu hóa trên, lơ mơ, và co gồng.

   Được biết em Ph.T.B.Ng bị sốt trước đó 2 ngày, em được người nhà ra nhà thuốc tây tự mua thuốc uống, trong đó có gói thuốc hạ sốt Paracetamol (Acetaminophen) 250 mg, em được cho uống liên tục 4 gói chỉ trong vòng nửa ngày, nhưng vẫn không hạ nhiệt. Tại một BV, em được tiếp tục cho hạ sốt với 2 viên Efferalgan (Acetaminophen)150 mg nhét hậu môn và còn được chích 260 mg Perfangan (cũng là Acetaminophen). Sau đó em có triệu chứng ói ra máu và lơ mơ nên được chuyển đến Bệh viện Nhi đồng 2.

   Còn em Đ.T.T.Ng có bệnh 3 ngày sốt cao liên tục, ói và tiêu chảy nhiều lần. Theo lời khai của người nhà, em được cho uống lên tục 5 liều thuốc hạ sốt, mỗi lần với Paracetamol  325 mg. Sau đó em có triệu chứng co gồng và được người nhà cho nhập viện BV Nhi đồng 2 với tình trạng môi tái, mạch không bắt được, huyết áp không đo được, có tình trạng suy chức năng gan, thận, rối loạn đông máu.

   Sau khi nhập viện cả 2 em đều được các BS của khoa Cấp cứu và Hồi sức của BV Nhi đồng 2 tích cực điều trị. Cả hai em đều được làm các xét nghiệm và đo nồng độ Acetaminophen trong máu.

    Em Ph.T.B.Ng có nồng độ Acetaminophen trong máu rất cao là 199,18µ/mL > 12giờ, vượt qua ngưỡng ngộ độc là 50 µ/mL giờ thứ 12.

   Riêng em Đ.T.T.Ng dù nồng độ Acetaminophen trong máu không quá cao, không vượt qua ngưỡng ngộ độc Acetaminophen, nhưng do tình trạng nhiễm trùng huyết nặng đồng thời do sử dụng quá liều thuốc hạ nhiệt Acetaminophen, nên tình trạng suy tế bào gan càng trầm trọng, rối loạn đông máu càng nặng hơn.

   Ở cả hai bệnh nhi trên đều có triệu chứng tổn thương tế bào gan do ngộ độc vì uống quá liều thuốc hạ sốt Paracetamol (Acetaminophen).

   Vậy thì khi nào thì bị ngộ độc thuốc hạ sốt Paracetamol (Acetaminophen)?

   Ngộ độc thuốc hạ sốt Paracetamol khi dùng quá liều, dùng trên 150 mg/kg cân nặng/liều đơn độc ở trẻ em hay trên 7g cho một người lớn trung bình trong 24 giờ.

   Tất cả các bệnh nhân dùng liều trên 350mg/kg sẽ gây độc cho gan nặng.

   Khi ngộ độc thuốc hạ sốt Paracetamol, bệnh nhân sẽ có những triệu chứng: buồn nôn hay nôn mửa, vã mồ hôi, tái nhợt, thẫn thờ, lo âu nhưng thường là không có triệu chứng cho đến 24 - 48 giờ sau khi uống. Từ 24 đến 72 giờ sau uống, bệnh nhân sẽ có triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng của tổn thương gan rõ như đau hạ sườn phải, gan lớn và đau, tăng các men gan như AST và ALT, tăng Bilirubine, rối loạn chức năng đông máu (PT: Prothombin time) kéo dài, đôi khi tổn thương thận gây thiểu niệu (lượng nước tiểu còn rất ít, hay không có nước tiểu), và suy giảm chức năng thận.

Từ 72 – 96 giờ, BN có vàng da, lơ mơ, lú lẫn do bệnh cảnh não do gan, gia tăng đáng kể men gan, tăng NH₃, và có xuất huyết nội tạng, hạ đường huyết, toan chuyển hoá do tăng acid lactic. Suy thận cấp gặp trong 25% BN tổn thương gan nặng, BN có biểu hiện tăng Urê và creatinine máu, proteine niệu, tiểu máu, và có trụ hạt trong nước tiểu. Suy thận cấp là do hoại tử ống thận cấp.

Tử vong thường xảy ra trong giai đoạn này thường do suy chức năng đa cơ quan.

Từ 4 ngày – 2 tuần, nếu BN còn sống sẽ bước vào giai đoạn hồi phục thường bắt đầu ngày thứ tư và hoàn toàn bảy ngày sau quá liều. Hồi phục có thể chậm hơn ở BN nặng, những triệu chứng và và xét nghiệm có thể không bình thường trong vài tuần.

   Vậy khi trẻ có triệu chứng hay nghi ngờ trẻ bị ngộ độc thuốc hạ sốt Paracetamol, các bậc phụ huynh cần cho trẻ vào ngay Bệnh viện để các thầy thuốc xử trí cấp cứu ngay bằng cách loại chất độc bằng than hoạt trong vòng 4 giờ sau uống, và dùng chất đối kháng là N-Acetylcysteine (Exomuc, Mucomyst,…).

   Muốn tránh ngộ độc do uống quá liều thuốc hạ sốt Paracetamol (Acetaminophen) thì không được cho trẻ uống quá liều điều trị thông thường là 40-60mg/kg/ngày chia 3-4 lần, hay quá 10-15mg/kg cân nặng/lần. Nếu trẻ dùng liều hạ sốt như trên mà vẫn không giảm được nhiệt độ, các bậc phụ huynh cần tham khảo ý kiến của Bác sĩ, chứ không nên tự tiện dùng tiếp thuốc hạ sốt thêm sẽ dẫn đến quá liều và ngộ độc thuốc.